Dù biến động trong ngắn hạn thì thị trường chứng khoán vẫn vận động theo những quy luật nhất định. “Hiệu ứng tháng Giêng” là một quy luật trong số đó.
Hiệu ứng tháng Giêng là gì? Những lý do nào khiến thị trường chứng khoán xảy ra hiệu ứng tháng Giêng?
Hiệu ứng tháng Giêng là hiện tượng giá cổ phiếu có xu hướng tăng trong tháng đầu tiên của năm. Các quan sát cũng cho thấy hiệu ứng này thường có ảnh hưởng lên các cổ phiếu vốn hóa nhỏ mạnh mẽ hơn các cổ phiếu vốn hóa vừa và lớn.
Chuyên gia ngân hàng đầu tư Sidney B. Wachtel là người đầu tiên khám phá ra hiệu ứng tháng Giêng. Ông chỉ ra rằng các cổ phiếu vốn hóa nhỏ đem lại hiệu quả tốt hơn phần còn lại của thị trường mọi tháng 1 kể từ năm 1925. Một nghiên cứu khác, phân tích dữ liệu thị trường chứng khoán Mỹ từ 1904 đến 1974, cho thấy lợi nhuận trung bình trong tháng 1 cao gấp 5 lần mức lợi nhuận của bất kỳ tháng nào khác trong năm.
Một nghiên cứu khác thực hiện trên thị trường chứng khoán Mỹ từ 1972 đến 2002 cũng cho thấy ảnh hưởng của hiệu ứng tháng Giêng lên các cổ phiếu. Tuy nhiên, mức chênh lệch này chỉ khoảng 0,82%. Thêm vào đó, nhóm cổ phiếu tăng giá tốt trong tháng 1 lại nhưng chúng lại tụt lại trong phần còn lại của năm.
Nguyên nhân dẫn đến hiệu ứng tháng Giêng?
Một giả thuyết lý giải cho hiệu ứng tháng Giêng là hành vi của nhiều nhà đầu tư dùng tiền thưởng cuối năm để mua thêm cổ phiếu. Lực cầu tăng đột biến từ nguồn tiền này khiến cho các cổ phiếu tăng giá.
Một giả thuyết khác lại cho rằng nguyên nhân thuộc về tâm lý nhà đầu tư trong thời điểm năm mới. Những người này muốn xóa bỏ các cổ phiếu kém hiệu quả khỏi danh mục của mình để có khởi đầu mới trong năm. Bên cạnh đó, việc này còn giúp các nhà đầu tư ghi nhận lỗ, qua đó giảm mức thuế thu nhập cá nhân phải nộp trong năm cũ. Số tiền thu được từ bán các cổ phiếu kém hiệu quả sẽ được các nhà đầu tư này tái đầu tư, qua đó đẩy giá cổ phiếu lên cao.
Thủ thuật “window-dressing” cũng được nhiều người coi là nguyên nhân của hiệu ứng tháng Giêng. Theo giả thuyết này, các nhà quản lý quỹ sẽ mở vị thế mua vào các cổ phiếu đã có mức tăng tốt trong năm ở thời điểm cuối tháng 12 để khiến cho danh mục xuất hiện trong báo cáo cuối năm trông đẹp hơn.
Trên thực tế, giả thuyết rằng nguyên nhân của hiệu ứng tháng Giêng đến từ hành vi sử dụng tiền thưởng cuối năm để đầu tư cổ phiếu mới nhận được sự đồng thuận của đa số. Khi bạn có thêm tiền trong tay, việc bạn muốn đầu tư ngay lập tức để không bỏ lỡ cơ hội là một lẽ thường tình.
Hành động ra sao, nhà đầu tư?
Dễ thấy rằng, tháng Giêng là một cơ hội tốt cho các nhà đầu tư để thu được lợi nhuận dựa vào hiệu ứng tháng Giêng. Tuy nhiên, trong những năm gần đây, hiệu ứng này ngày càng trở nên ít rõ rệt hơn, và vì thế nhà đầu tư cũng không còn có thể dễ dàng thu lời như trước. Một số nhà phân tích thì cho rằng hiệu ứng này sẽ biến mất trong một vài thập kỉ tới.
Theo Burton Malkiel, một cựu giám đốc tại Vanguard Group, hiệu ứng tháng Giêng không phải là một cơ hội ngon ăn cho nhà đầu tư. Ông lập luận rằng những chi phí giao dịch sẽ khiến cho chút chênh lệch nhỏ nhoi này không đáng kể.
Đồng thời, các nhà đầu tư ngày nay có hiểu biết về thị trường chứng khoán tốt hơn trước rất nhiều. Và càng nhiều người biết về hiệu ứng tháng Giêng, thì mức ảnh hưởng của nó càng ít đi.
Vì thế, nếu bạn muốn thành một nhà đầu tư thành công, cách tốt nhất vẫn là tiếp cận mục tiêu theo cách chậm rãi và chắc chắn với định hướng dài hạn.